فصل ۱۴: شرایط کار

فصل ۱۴: شرایط کار

پرسش: آیا بدون جلب موافقت کارگر شغل وی را می توان تغییر داد؟

پاسخ : صرف نظر از عناوین شغلی، چنانچه پس از انجام تحقیقات و بررسی های لازم مشخص گردد که شغل قبلی کارگر نسبت به شغل جدید ارجاعی به وی با عنایت به شرح وظایف شغلی، به لحاظ میزان تلاشهای فکری و جسمی لازم برای انجام شغل، شرایط احراز، مسئولیت های شغلی و بالاخره شرایط محیط کار در رده پایین تری قرار دارد و یا علیرغم هم رده بودن، کیفیت شغل جدید به نحوی است که با تغییر شغل، کارگر اصولاً به لحاظ توانائی های جسمی و فکری و مهارت های مورد نیاز قادر به انجام شغل جدید نیست و یا مانعی در مسیر ارتقائات شغلی کارگر به وجود خواهد آمد، تغییر شغل تغییر شرایط کار موضوع قرار داد محسوب می گردد.

پرسش: آیا تغییر وضعیت استخدامی کارگران مشمول قانون کار امکان پذیر است و یا در حکم تغییر شرایط کار خواهد بود؟

پرسش : تغییر وضعیت استخدامی کارگران مشمول قانون کار به سایر قوانین و مقررات خاص استخدامی در حکم تغییر شرایط کار بوده و در غیر از مواردی که این تغییرات به حکم قانون انجام یافته و یا با جلب موافقت کارگر صورت گرفته باشد غیرنافذ و بلااعتبار خواهد بود.

پرسش: در صورتی که شغل به صورت شیفتی باشد و ایام تعطیلات نیز جزء روزهای کاری محسوب شود آیا کارگر میتواند ایام تعطیلی را بر سرکار حاضر نشود و تعطیل کاری نیز دریافت نکند؟ کارگر این حق را دارد که شرط کارفرما را برای حاضر شدن در ایام تعطیلات بر سرکار نپذیرد؟

پاسخ : به لحاظ ماهیت کاری، و باتوجه به آگاهی کارگر از شرایط کار در زمان پذیرش شغل و نوع کار نمیتواند از انجام کار در روزهای تعطیل خودداری کند و عدم حضور به منزله غیبت است.

پرسش : در خصوص قرارداد، حقوق، مزایا و بیمه کارگران نوجوان توضیحاتی دهید؟

پاسخ : به موجب ماده ۷۹ قانون کار مصوب ۱۳۶۹ به کار گماردن افراد با سن کمتر از ۱۵ سال تمام شمسی ممنوع است و این موضوع در مورد دختر و پسر یکسان می‌باشد. لیکن نوجوان وفق ماده ۸۲ همان قانون، در مورد کارگری است که سن او بین ۱۵ تا ۱۸ سال باشد که ساعات کار روزانه کارگر نوجوان، نیم ساعت کمتر از ساعات کارگران است و ترتیب استفاده از این امتیاز با توافق کارگر و کارفرما تعیین خواهد شد. از سایر مزایایی که قانون کار برای نوجوان ذکر کرده است می توان به ممنوعیت ارجاع کارهای سخت و زیان‌آور و ممنوعیت ارجاع اضافه‌کاری و ممنوعیت به‌کارگیری کارگر نوجوان در شب (ساعت ۲۲ الی ۶ صبح) اشاره کرد. همچنین با وجود نیم ساعت کار کمتر برای کارگران نوجوان، حقوق ماهیانه دریافتی وی نمی‌تواند کمتر از حداقل میزان تعیین شده برای سایر کارگران باشد وچنانچه مقررات مذکور در مورد کارگر نوجوان رعایت نشود، مثل اینکه نیم ساعت کمتر کار روزانه رعایت نشود، کار شب یا کار اضافی یا کار سخت و زیان‌آور به کارگر نوجوان ارجاع شود به موجب ماده ۱۷۶ قانون کار، کارفرمای متخلف تحت تعقیب کیفری قرار می‌گیرد و قانونگذار برای چنین کارفرمایی جزای نقدی پیش‌بینی کرده و در صورت تکرار جرم حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه پیش‌بینی شده است. سایر مزایای قانونی همانند کارگران دیگر برای نوجوانان وجود دارد.

پرسش : وضعیت کارگرانی که ۲۴ ساعت کار و ۲۴ ساعت متوالی استراحت می کنند به لحاظ مقررات قانون کار چگونه است و مرخصی استحقاقی آنها چگونه محاسبه می شود؟

پاسخ : کارگرانی که  ۲۴ ساعت کار و ۲۴ ساعت استراحت می کنند نحوه انجام کار آنان از مصادیق کار مختلط موضوع ماده ۵۳ قانون کار بوده و به این قبیل کارگران  برای هر ساعت کار در شب ۳۵ درصد اضافه بر مزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد. ضمناً مازاد بر انجام ۴۴ ساعت کار در هفته به آنان اضافه کار پرداخت خواهد شد. ضمنا ماده ۶۲ قانون کار در زمینه اجباری بودن تعطیل یک روز معین در هفته نسبت به کارگران فوق  نیز جاری می باشد. بدیهی است مرخصی استحقاقی سالانه کارگران فوق الذکر به میزان مقرر در ماده ۶۴ قانون کار است که حسب ساعات استفاده شده محاسبه و قابل تبدیل به روز ( ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه) خواهد بود.

پرسش: آیا شرکتهای پیمانکاری نیز ملزم به اجرای طرح طبقه بندی مشاغل می باشند؟

پاسخ : طبق دستورالعمل شماره ۶۱۴۲۹ مورخ ۱۹/۷/۸۳ کلیه پیمانکاران اعم از حقیقی یا حقوقی با هر نوع فعالیت و هر تعداد کارگر مشمول اجرای طرح طبقه بندی  مشاغل  می باشد.

پرسش : پرداخت مزد کارگران بر اساس طرح طبقه بندی مشاغل از چه زمانی باید صورت گیرد ؟

پاسخ : از تاریخ تصویب پیش نویس طرح.

پرسش : کارگاه های تولیدی و صنعتی از چه زمانی بایستی نسبت به تهیه طرح طبقه بندی مشاغل اقدام نمایند؟

پاسخ : با توجه به بخشنامه شماره ۱۲۰۹۶ مورخ ۲/۹/۷۴ معاونت تنظیم روابط کار وزارت کار و امور اجتماعی و در اجرای ماده ۱ آئین نامه اجرایی تبصره ۱ ماده (۴۹) قانون کار، واحد هایی که از ۱/۴/۱۳۷۵ به بعد به حد نصاب ۵۰ نفر کارگر یا بیش از آن می رسند، مشمول اجرای طرح طبقه بندی مشاغل می شوند و زمان رسیدن به حد نصاب ۵۰ نفر کارگر، زمان شمول اجرای طرح   می باشد.

پرسش : ملاک تطبیق کارگران با طرح طبقه بندی مشاغل چیست ؟

پاسخ: کلیه کارگران با توجه به وظایفی که عملاً در زمان تهیه طرح طبقه بندی مشاغل عهده دار باشند، با شغل مربوط تطبیق خواهد یافت.

پرسش: ما به التفاوت مزد ناشی از اجرای طرح چیست؟

پاسخ : تفاوت مزد ثابت روزانه پرداختی کارگر قبل از اجرای طرح با مزد مبنای روزانه تعیین شده در طرح طبقه بندی مشاغل را ما به التفاوت مزد ناشی ازاجرای طرح می گویند.

پرسش : در شرکتی کار می کنیم از ساعت ۸ صبح تا ۱۷ بعداظهر آیا کارفرما موظف به پرداخت غذا هست؟

پاسخ : در مورد تهیه غذا یا پرداخت هزینه غذا در قانون کار فقط در ماده ۱۵۱ برای کارفرما تعیین تکلیف شده است و آن هم مربوط به کارگاه هایی است که برای مدت محدود به منظور انجام کاری معین (راه سازی و مانند آن) دور از مناطق مسکونی ایجاد می شوند. در غیر اینصورت کارفرما بجز در موارد عرف، تکلیفی برای پرداخت غذا ندارد.

پرسش: در خصوص طرح طبقه بندی مشاغل من تازه در یک شرکتی استخدام شدم که این طرح ظاهرا در حال اجرا هست و حقوقی هم که محاسبه کردند طبق ضوابط همین طرح بوده، مثلا به من گفتند در طبقه بندی مشاغل کسی که فوق لیسانس داره حقوقش از لیسانس ۶۰۰ هزار تومان بیشتر خواهد بود و یا اعدادی که بعنوان فوق العاده شغل یا محل خدمت بدی آب هوا و موارد دیگه لحاظ کردند. می خواستم بدانم مبنای محاسبه چیست؟

پاسخ : ماده ۴۸ قانون کار مقرر می دارد (به منظور جلوگیری از بهره کشی از کار دیگری وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی موظف است نظام ارزیابی و طبقه بندی مشاغل را با استفاده از استاندارد مشاغل و حرف مشاغل کارگری در کشور تهیه نماید و به مرحله اجرا در اورد.)

ماده ۴۹ قانون کار مقرر نموده است (به منظور استقرار مناسبات صحیح کارگاه با بازار کار در زمینه مزد و مشخص بودن شرح وظایف و دامنه مسؤولیت مشاغل مختلف در کارگاه، کارفرمایان مشمول این قانون موظفند با همکاری کمیته طبقه بندی مشاغل کارگاه و یا موسسات ذیصلاح، طرح طبقه بندی مشاغل را تهیه کنند و پس از تایید وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی به مرحله اجرا در اورند.)

بر این اساس این دو ماده سه هدف اساسی از ارزیابی و طبقه بندی مشاغل را بیان میکنند که مشتمل بر:

پرسش : آیاشرکتهای خصوصی میتوانند شرایط سنی برای جذب کارگر بگذارند؟

پاسخ : شرکت های خصوصی به لحاظ ماهیت خصوصی بودن وتحت تملک وسرپرستی نفر و یا نفرات خاصی می باشند که به لحاظ منافع درنظرگرفته شده تابع قوانین خاص خود می باشند که درنظرگرفته اند.

پرسش : آیا اجرای نظام طبقه بندی مشاغل در مناطق آزاد اجباریست؟

 پاسخ : بر مبنای مقاوله نامه شماره ۱۰۰ سازمان بین المللی کار و منع تبعیض در اشتغال، شرکتهای حاضر در مناطق آزاد نه فقط بر مبنای قانون کار ایران  بلکه بر مبنای الزامات بین المللی مکلف به اجرای طرح طبقه بندی و رعایت عدم تبعیض هستند.